ماجراهای تام سایر

ماجراهای تام سایر [The Adventures of Tom Sawyer]: اثری از مارک تواین (سمیوئل لنگهورن کلمنز،‌ 1835-1910)،‌ نویسنده امریکایی، که در 1876 انتشار یافت. این کتاب،‌ چنان‌که خود مؤلف نوشته است،‌ گزارش ماجراهایی است که به سر هم درسانش آمده است. اما اگرچه تصویر هک فین چنان‌که بود نگاشته شده است، تام سایر خصوصیت‌های سه بچه‌ای را که نویسنده با ایشان آشنایی داشت در وجود یک شخصیت خلاصه می کند. خرافاتی که در این کتاب به آن وقع گذاشته می‌شود‌ در آن دوره‌ای که حوادث این داستان اتفاق می‌افتد،‌ هنوز در میان بچه‌ها و بردگان غرب (امریکا) زنده بود. «تواین» اثر خویش را به نیت قشر وسیعی می‌نوشت و می‌خواست به خوانندگانش یادآور شود که آنها چه بوده‌اند، چه اندیشه‌هایی داشته‌اند، و گهگاه دست به چه اقدام‌های عجیبی می‌زده‌اند. پس با این کتاب، حماسه رئالیست گسترده‌ای آغازمی‌کرد.می‌توان گفت که به بررسی نخستین ساکنان دشتهای غرب وسطا می‌پرداخت، و این حماسه و بررسی چندی دیگر با ماجراهای هکلبری فین،‌ که همین قهرمانها را در آن بازمی‌یابیم،‌ خاتمه یافت. ماجراهای تام سایر پیش از هر چیز سرگذشت تام و هک، دو دوست جدایی‌ناپذیر‌ است که شبی برای دفن گربه‌ای در قبرستان دهکده به راه افتادند. سرگذشت تام و رفقایش،‌ مثل بقیه کتاب، همانا بهانه‌ای برای توصیف وجوه گوناگون سرزمینی  است که دو قهرمان در آن زندگی می‌کنند.    تام و هک، در جریان آن شب کذایی توی قبرستان شاهد قتلی می‌شوند. در واقع، جوی سرخپوست و شخصی به نام ماف پاتر، که نیمه مست عنان اختیارش را به دست جو داده است،‌به اتفاق دکتر ناحیه برای نبش قبری به گورستان می‌روند. ناگهان بر سر قیمتی که سرخپوست برای انجام دادن این کار و حفظ سکوت در این باره خواستار می‌شود، بین سه مرد نزاع در می‌گیرد، و کینه کهنی که سرخپوست در دل دارد بر این نزاع دامن می‌زند: دکتر به ضرب مشتی موفق می‌شود که پاتر را گیج کند، اما سرانجام به دست جو، که کارد پاتر را به کار می‌برد، کشته می‌شود. و جو، پس از این کار، بی‌هوشی پاتر را غنیمت می‌شمارد و کارد را به دست او می‌دهد. وقتی که پاتر به هوش می‌آید به زور تلقینهای جو خودش را به عامل این جنایت می‌پندارد. فردای آن روز، قتل کشف می‌شود و کارد خون‌آلود هم که بغل جسد به جای مانده است پیدا می‌شد و پاتر باعث برهم‌خوردن آرامشش شده است منقلب می‌شود.    محاکمه: اتهام سرخپوست که چون تام درصدد برداشتن نقاب از چهره‌اش برمی‌آید، از پنجره فرار می‌کند، پشیمانی تام که به غاری پناه برده است، رو به رو شدنش با سرخپوست که می‌خواهد که از وی انتقام بگیرد،‌ و خلاصه مرگ جو، صحنه‌های حماسه‌ای هستند که نوجوان در آن میان به صورت قهرمان درمی‌آید. هر چه باشد،‌ ماجراهای تام سایر از حیث ارزش به پای هکلبری فین نمی‌رسد و علت این امر آن است که تواین،‌ در پشت نقاب این سیما، عکس‌العمل‌های کودکی خویش و ماجراهای خودش را دنبال و بررسی می‌کرد.     نویسنده این دو قهرمان را در کتابهایی چون تام سایر: کاراگاه ‍‍]Tom Sawyer: Detective] و تام سایر در خارجه [Tom Sawyer Abroad] که بعداً در 1878 و 1894 انتشار یافته است، دوباره به میان آورد. این کتابها، کتابهایی است که قهرمانانشان در باطن اشخاص حقیقی هستند و جنایت مورد بحث،‌ چنان‌که خود نویسنده می‌گوید،‌از جریان محاکمه‌ای که در سویس صورت گرفت الهام گرفته شده است.     قهرمانان این ماجرا دو برادر دوقلو و مطلقاً مشابه یکدیگر هستند. یکی از این دو برادر دزدی است که همدستانش در تعقیب او هستند  زیرا که محصول دزدی‌شان را ربوده است و دیگری عنصر بی‌کاره‌ای است که در روستا زندگی می‌کند. یکی از این دو برادر کشته می‌شود و همه گمان می‌برند که مقتول برادر دوم است، زیرا که برادر اول سالهاست که ناپدید شده است. عموی پیر تام متهم به این قتل می‌شود زیرا دلایلی وجود داشت که از مقتول کینه‌ای به دل داشته باشد اما تام کشف می‌کند که مقتول برادر دیگر است و برادر دومی به این قصد جای او را گرفته است که وسیله اتهام عمو سیلاس و خانه‌خرابی او را فراهم بیاورد. کشف این نکته در جریان محاکمه صورت می‌گیرد و درست به هنگامی که گمان برده می‌شد که سرنوشت عموی پیر روشن شده است.    این داستان، در میان همه داستانهای مارک تواین داستانی است که صفات مشخصه قلم نویسنده را کمتر می‌توان در آن پیدا کرد. در چاپ نهایی آثار مارک تواین،‌ داستان معروف«سرقت فیل سفید» و «دیدار با یک مصاحبه‌گر» را که به عکس گویاترین نمونه روح هجایی و طنز او شمرده می‌شوند، با اینکه از لحاظ ادبی ارزشی کمتر از آثار دیگرش دارند،‌ در همان جلد می‌بینیم. تام سایر در خارجه داستان سفری با بالون است که قهرمان داستان بر فراز اقیانوس، صحرای بزرگ افریقا و مصر صورت می‌دهد و داستان این سفر،‌ در خلال چند واقعه،‌ به زبان دوست جدایی‌ناپذیرش هک بازگفته می‌شود. همسفرهای دیگر عبارت‌اند از جیم،‌ برده سیاه‌پوست‌، و دیوانه‌ای که سازنده بالون است و سرانجام توی اقیانوس می‌پرد و سه نفر دیگر را توی بالون رها می‌کند تا گلیمشان را خودشان از آب بیرون بکشند. در مقابل مسائل متعددی که آن وقت پیش می‌آید،‌ تنها تام مثل آدم باهوش و آرام رفتار می‌کند و سرعت عمل بسیار نشان می‌دهد. دو نفر دیگر به بحث و جدل می‌پردازند و ایرادها و اعتراضهای بی‌پایانی برمی انگیزند. تواین، در جریان این گفتگوها که اغلب بسیار خوشمزه است نه تنها به توصیف سه سیما توفیق می‌یابد بلکه سه طرز تفکر مختلف را هم وصف می‌کند و توصیفهایش اغلب جنبه هجو دارد. عبدالله توکل. فرهنگ آثار. سروش. 1.Mark Twain (Samuel Langhorne Clemens)  2.Huck Finn  3.Joe  4.Muff Potter  5.Silas

۱۳۸۴/۱۱/۲۲

برگرفته از کتاب نیوز